خمکاری یکی از کاربردی ترین فرآیندهای تخصصی لوله و پروفیل است که با توجه به شکل مقطع، جنس، ضخامت ورق و ظرافت مدنظر مصرف کننده برای انجام آن می توان یکی از روش های این فرآیند را استفاده نمود. لوله و پروفیل های فولادی به صورت استاندارد صاف و بدون هرگونه خمیدگی تولید می شود و خمکاری همان فرآیندی است که به کمک آن می توان در این مقاطع صاف تغییر زاویه ایجاد کرد. هرکدام از روش های خمکاری مشکلات، مزایا و معایب خاص خود را دارند که با شناخت آن ها مصرف کننده می تواند بهترین را برای نیاز خود انتخاب کند. بین تمامی انواع روش های خمکاری چهار مدل معمول و متداول وجود دارد که در ادامه به بررسی آن ها، نقاط ضعف و قوتشان می پردازیم.
1.خمکاری فشاری:
در این روش با اعمال فشار به نقطه ی مورد نظر در لوله، خم ایجاد می شود. شاید بتوان گفت خمکاری فشاری ساده ترین و متداول ترین روشی است که برای خم لوله استفاده می شود اما عموما برای خم های با زاویه ی باز کاربرد دارد. دستگاه خم فشاری 5 جز اصلی دارد که بدون آن ها احتمال بروز خطا به شدت بالا می رود. 1.قالب خم: اصلی ترین بخش دستگاه خم، قالب خم است که فشار ایجاد تغییرات را بر نمونه وارد می کند. 2.قالب گیره: در مجاورت قالب خم لوله مبلی قرار دارد و با نگه داشتن مقطع درون قالب خم زاویه ی مورد نظر را به وجود می آورد. 3.قالب فشار: اهرمی که توسط آن نیروی مورد نیاز برای خم به قطعه وارد می شود. 4.قالب دنباله ی خم: قطعه ای باریک که دقیقا در نقطه ی خم و پیش از شروع آن قرار می گیرد که با ایجاد تغییر زاویه لوله چروک بر ندارد. 5.مندرل: این قطعه درون لوله قرار دارد و با اعمال فشار از داخل مانع از تخت یا شکستگی لوله می شود. این روش در عین سادگی از دقت بسیار بالایی برخوردار است اما امکان ایجاد خم های پیچیده با این دستگاه وجود ندارد.
2.خمکاری کششی چرخشی:
در این روش تنها یک نکته ی مهم وجود دارد و آن ثابت نگه داشتن لوله یا پروفیل حین انجام فرآیند است. در این روش نه تنها نمی توان خم های پیچیده ایجاد کرد بلکه احتمال بروز خطاهای غیر قابل اصلاح هم وجود دارد گرچه با درصد خیلی کم. اما باید به این نکته توجه داشت که این خطاها یا به طور کامل اصلاح نشدنیست و باعث از بین رفتن مقطع می شود و یا اصلاح آن کار بسیار دشواری است. کاهش احتمال خطا به لطف گیره های حفاظت کننده است. تاثیر این گیره ها به حدی است که با کمک آن ها می توان خم هایی با زاویه های تند هم ایجاد کرد. عموما از این روش خمکاری لوله و پروفیل برای نرده های راه پله در راهرو ساختمان، ساخت دسته ی دوچرخه و مواردی مشابه این ها استفاده نمود.
3.خمکاری با مندرل:
همان طور که از نام این روش پیدا است رکن اصلی آن مندرل است. نخست مندرل که بخشی از آن منعطف است و در نقطه ی خم متناسب با آن تغییر زاویه پیدا می کند درون قطعه قرار می گیرد. وجود این قطعه درون لوله و پروفیل مانع از بروز خطا می شود و در واقع پشتیبانی از داخل محسوب می شود.مندرل در تمامی روش های خمکاری قابل استفاده است. هزینه ی بیشتری به نسبت روش های دیگر دارد اما هر سرعت انجام کار در این روش بیشتر است و هم احتمال بروز خطا، در نتیجه هزینه ی بیشتر آن به این شکل توجیه پذیر خواهد بود.
4.خمکاری غلتکی:
در این روش برخلاف دو روش قبلی غلتک های ایجاد خم به طور مدام در گردش هستند. نه تنها می توان از این غلتک ها برای خم لوله و پروفیل استفاده نمود بلکه این دستگاه با ایجاد تغییراتی برای خم ورق سیاه و روغنی هم کاربردی هستند. عامل محدود کننده در این روش ظرفیت دستگاه است. این غلتک ها در هر دستگاه در فاصله ای مشخص نسبت به هم قرار می گیرند. بیشتر بودن ضخامت، از حد استاندارد دستگاه، مشکل اصلی است اما در مورد مشکلات جزئی تر می توان به جنس ورق اشاره کرد برای مثال لوله و پروفیل استیل دکوراتیو، آلومینیومی یا حتی ورق های آن ها. دوچرخه، موتور،رینگ خودرو و به طور کلی قطعات فلزی از جمله مواردی هستند که برای خمشان از این دستگاه استفاده می شود.
